Historia Ligota-Panewniki - Katowice

W skład tej dzielnicy oprócz wymienionych w nazwie wchodzą jeszcze Zadole, Kokociniec, Stare Panewniki i Wymysłów. Jej powierzchnia to 12,6 km kwadratowych.

Ligota / Panewniki

Ligota była najpierw przysiółkiem między Panewnikami a Katowicami, wzmiankowanym po raz pierwszy w 1360 r. Jako wieś - własność książąt pszczyńskich, w tekstach źródłowych często nazywano ją Ligotą Pszczyńską. Samodzielne prawa gminne uzyskała dość wcześnie, w porównaniu z innymi dzielnicami bo już na początku XVIII w.

Jednak okres największego rozwoju Ligoty to rozpoczęty w XIX w. boom przemysłowy, oparty na eksploatacji złóż rud i węgla. W 1852 r. przez Ligotę poprowadzono linię kolejową Katowice – Murcki, co jeszcze bardziej podniosło znaczenie tej dzisiejszej dzielnicy Katowic. Niemiecka nazwa Ligoty – Idaweiche to określenie „bocznica huty Ida”.

W 1879 r. rozpoczęto budowę pierwszej w miejscowości szkoły powszechnej. Przełom XIX i XX w. to powstanie ważnego węzła kolejowego i kolonii kolejowej. Ligota stała się również siedzibą wielu organizacji patriotycznych m.in. Chóru Mieszanego „Lutnia”, Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, a w 1920 powstała tu komórka Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska.

W tym samym roku polskie dzieci zastrajkowały w ligockiej szkole przeciwko niemieckim represjom.

Podczas III powstania śląskiego oddział z Ligoty pod dowództwem Walentego Fojkisa zaatakowały i zdobyły Katowice. Pomnik upamiętniający te zdarzenia zniszczono w 1939 r., w nowej formie odbudowano go w 1962 r.

Ligota / Panewniki

Przed wojną w latach 1936 – 1939 w Ligocie powstało osiedle domów jednorodzinnych wybudowanych według najnowszego stylu – modernizmu. Przeznaczone było dla pracujących w Katowicach urzędników, dlatego też nadzór nad budową sprawował osobiście wojewoda śląski Michał Grażyński.

Ligota / Panewniki

Panewniki należały kiedyś do Kuźnicy Pszczyńskiej i były jednym z rzemieślniczych osiedli służebnych władców pszczyńskich. Początkowo zamieszkiwali je zagrodnicy, później dość licznie zaczęli osiedlać się chałupnicy.

Ligota / Panewniki

Kiedy zarząd dóbr dominalnych uruchomił w Panewnikach kuźnię oraz pracujący aż do XIX w. młyn na Kłodnicy osada zaczęła zyskiwać na znaczeniu.

Popularną legendą tego terenu jest opowieść o przejściu po drodze na Wiedeń wojsk Jana III Sobieskiego. Do 1964 r. rósł tu dąb pamiętający podobno tamte czasy.

Przez pół wieku, od połowy XIX do początku XX liczba mieszkańców Panewnik wzrosła dwukrotnie. Podjęto więc decyzję o budowie nowej szkoły na terenie Kokocińca.

Wizytówka Panewnik – zespół klasztorny ojców Franciszkanów powstał w latach 1903 – 1908. Budowa ta miała na celu odciągnięcie ludności polskiej oraz księży od pielgrzymek do Częstochowy i skierowanie w stronę polityki germanizacyjnej biskupa wrocławskiego Koppa. W związku z rozbudową miejscowości i podzieleniem jej w efekcie na Nowy i Stary Panewnik zmieniła się też zwyczajowa nazwa tych terenów. Nowa nazwa – Panewniki funkcjonowała na mapach od 1950 r.

Mrocznym wspomnieniem w dziejach gminy jest mord na powstańcach śląskich i harcerzach, którego dokonali w 1939 r. hitlerowcy. Na ich wspólnej mogile stanął w 1961 r. pomnik. Dziś dzielnica kojarzy się przede wszystkim z kompleksem medycznym i najwiekszą w Polsce szopką, która co roku staje w panewnickiej Bazylice.